Historyczna diagnostyka: kazus biblijny

„Gdy Jezus przyszedł do domu Piotra, ujrzał jego teściową, leżącą w gorączce. Ujął ją za rękę, a gorączka ją opuściła. Wstała i usługiwała Mu.”

Mt  8:14-15

Wiem, że o Biblii czytujecie tutaj rzadko. Dzisiaj będzie wyjątek. Powyższy cytat z ewangelii św. Mateusza opisuje przypadek uzdrowienia kobiety, którego Jezus dokonać miał poprzez dotyk. Taka tam historia z gatunku tych, co to w Biblii jest ich na pęczki. Co ją wyróżnia?

Otóż wyróżnia ją to, że w 2010 grupa autorów z Chin potraktowała ją bardzo poważnie jako medyczny kazus. W pracy opublikowanej wówczas w specjalistycznym piśmie Virology Journal badacze przeanalizowali opis tego przypadku zawarty w trzech ewangeliach, w których się pojawia, pod kątek objawów, „terapii” oraz potencjalnej diagnozy.

O chorobie kobiety wiadomo w zasadzie tylko tyle, że miała bardzo wysoką gorączkę i że gorączka ta ustąpiła bardzo nagle – zbiegając się w czasie z dotykiem Jezusa (chwała autorom przynajmniej za to, że nie próbują doszukiwać się tutaj związku przyczynowo-skutkowego). Autorzy autorytatywnie stwierdzają, że chora cierpiała na schorzenie wystarczająco poważne, aby być przykutą do łóżka – z żalem jednak dodają, że św. Łukasz, jedyny lekarz wśród ewangelistów, nie mógł podać dokładnej temperatury, gdyż skala Fahrenheita została wynaleziona dopiero w 1724 roku.

Następnie badacze wywodzą, że choroba nie była żadną poważną infekcją bakteryjną, taką jak np. sepsa, ani zapalenie wsierdzia, gdyż te schorzenia nie ustępują tak gwałtownie, jak w opisanym przypadku. Wykluczają też choroby autoimmunologiczne, takie jak np. toczeń rumieniowaty układowy, ponieważ Biblia nie wspomina o żadnych wysypkach, a tego typu objaw z całą pewnością by się pojawił.

Dochodzą zatem autorzy do wniosku, że musiał to być wirus – najprawdopodobniej grypy. Krótki czas trwania choroby, wysoka gorączka i nagłe dojście do zdrowia, wszystkie pasują do symptomów pojawiających się właśnie przy grypie. Ale badacze nie zostawiają sprawy na takim wstępnym etapie, o nie! Następnie bowiem analizują bardzo dokładnie, który z licznych wirusów grypy mógłby być odpowiedzialny: grypy, ptasiej grypy, paragrypy, a może nawet takie paskudztwo jak SARS-CoV lub jakiś adenowirus? Te dwa ostatnie szybko jednak wypadają ze stawki, gdyż wiążą się z problemami z układem oddechowym, które nie zakończyłyby się tak szybko. Ponieważ nie wiadomo, czy kobieta była w kontakcie  drobiem lub świniami, nie da się rozstrzygnąć czy miała szansę na kontakt z wirusem ptasim lub świńskim.

Kiedy czytając pracę wydaje się, że dalej już się nie da nic wymyśleć, autorzy raczą nas alternatywną diagnozą: wysoką gorączkę połączoną z szybkim uzdrowieniem tłumaczyć może zatrucie np. atropiną, alkaloidem występującym w pokrzyku wilczej jagody, a obecnie stosowanym wciąż czasem w medycynie.

No dobrze, macie dość?

Diabeł, chociaż raczej nie taki od opętać. Bo każdy temat jest dobry, żeby we wpisie umieścić zdjęcie przytulnego zwierzaka. /źródło: wiki; Chen Wu (CC BY 2.0)

A to jeszcze nie koniec! Otóż jest jeszcze trzecia możliwość, jak piszą autorzy. Otóż możliwe, że choroba była spowodowana przez demona lub diabła – takie przypadki są nam w końcu znane z innych biblijnych opisów. Jednakże trzeba zwrócić uwagę na to, że u tej konkretnej kobiety nie występowały konwulsje, więc ta ostatnia możliwość jest mało prawdopodobna.

Na koniec przyznam się bez bicia. Tak, Virology Journal jest wydawany przez BMC. I nie, nie wiem, jakim cudem ta praca została dopuszczona do publikacji. W obronie wydawcy mogę powiedzieć tylko tyle, że ten periodyk jest zarządzany przez redaktorów akademickich. Co też nikogo nie tłumaczy, zwłaszcza gdy się uwzględni, że zazwyczaj publikuje jednak bardzo rozsądne, nawet jeśli niespecjalnie ciekawe, prace. Podejrzewam, że być może jakiś redaktor uznał to za świetny żart, recenzenci potraktowali to jako efekt prima aprilisowego dowcipu i koniec końców przez serię przeoczeń jakoś się to opublikowało. Na usprawiedliwienie dodam też, że praca została już wycofana – i to zresztą bardzo szybko, bo opublikowano ją 21 lipca, a retrakcji dokonano 13 sierpnia, czyli w ciągu trzech tygodni.

Nota retrakcyjna obwieszcza:

Redaktor Naczelny Virology Journal oraz autorzy tego artykułu zgadzają się, że praca nie dostarcza solidnych danych wymaganych zazwyczaj od opisywanych kazusów i że poczynione w niej obserwacje są w większości spekulacjami. W tych okolicznościach artykuł nie spełnia kryteriów kazusu i  oraz wysokich standardów oczekiwanych od pisma. Autorzy i Redaktor Naczelny zgodzili się niniejszym na wycofanie artykułu.

Więc taki (trochę) pozytywny akcent na koniec: nauka jest jednak samoregulującym fenomenem.

Przypisy:

1. Hon, K., Ng, P., & Leung, T. (2010). Influenza or not influenza: Analysis of a case of high fever that happened 2000 years ago in Biblical time Virology Journal, 7 (1) DOI: 10.1186/1743-422X-7-169

2. Hon, K., Ng, P., & Leung, T. (2010). Retraction: Influenza or not influenza: Analysis of a case of high fever that happened 2000 years ago in Biblical time Virology Journal, 7 (1) DOI: 10.1186/1743-422X-7-190